Niemcy zaatakowali 22 lutego. Bój ten został przez historyków nazwany Bojem pod Włodzimierzem. Wygrana była nasza, jednak kosztem 3 zabitych i 2 rannych. Nasi chłopcy ze szwadronu wzięli 2 rannych jeńców. Bój ten był dla mnie dużym bolesnym przeżyciem. Choć cieszyłem się ze zwycięstwa, to również po cichu płakałem tak, żeby nikt nie widział. Zaczęło się od ataku batalionu niemieckiego, wspieranego przez kompanię węgierską oraz od silnego ostrzału artyleryjskiego. Nasze oddziały nie zostały zaskoczone. Spodziewano się tego, ale oczekiwanie było męczące. Niemcy i Węgrzy, ubrani w białe ochronne mundury i białe hełmy, byli trudni do wypatrzenia na puszystym śniegu. My byliśmy ubrani w ciemne mundury. Nasza linia obrony była wyraźnie widoczna na białym śniegu. Silny ogień niemieckiej broni maszynowej zmusił nasze kompanie „Piotrusia” i „Lecha” do obrony pozycyjnej. Przewaga była po stronie wroga.
             Wtedy nasz szwadron otrzymał rozkaz ataku. Prowadził go nowy dowódca, porucznik „Jarosław”. Wykonaliśmy kawaleryjską szarżę na tyły niemieckiego batalionu. Strzelaliśmy w galopie. Nie myślałem wtedy o niczym. Wszystkie czynności wykonywałem mechanicznie. Pędziliśmy, co koń wyskoczy. Padły pierwsze niemieckie strzały. Dowódca porucznik „ Jarosław” pędził po lewej stronie rozwiniętych plutonów, a Ojciec po prawej stronie. Obaj z szablami w dłoniach.. Nasza szarża spowodowała załamanie się tyraliery niemieckiej, a w rezultacie gremialną ucieczkę. Kompanie naszej piechoty, widząc skutki udanej szarży, poderwały się do ataku. Wspólnie goniliśmy ostrzeliwujących się Niemców. Pogoń trwała aż do Włodzimierza. Jasne, że po szarży ułani spieszyli plutony i w szyku pieszym, tyralierą, posuwali się do przodu. Ja w tym już nie brałem udziału.
             Galopując na lewym skrzydle szarży wpadliśmy do małego lasku. Mój koń zwolnił. Prowadziłem go nogami, bo ręce miałem zajęte karabinem, z którego strzelałem. Nagle koń padł na przednie kolana, ja zaś zostałem wyrzucony z siodła głową do przodu, prosto w kupę śniegu. Prawdopodobnie ten śnieg mnie uratował. Myślałem, że głowa wbiła mi się w ramiona. Ból był tak silny, że zawyłem. Zobaczył to mój kolega Władek Sroka, też z Włodzimierza. Zatrzymał swojego konia, podjechał do mnie i zeskoczył. Pomógł mi wstać. Spróbowałem poruszyć głową udało się, choć bardzo bolało. Przezwyciężając ból, zacząłem powoli kręcić głową to też się udało. Podniosłem karabin i podszedłem do swojego konia, który tymczasem wstał o własnych siłach. Okazało się, że kula ugodziła go w prawą przednią nogę, szczęśliwie jej nie łamiąc. Wziąłem do ręki wodze i próbowałem go prowadzić, jednak koń bardzo kulał. Władek zaproponował mi, żebym wsiadł razem z nim na jego konia. Pomógł mi się wdrapać. Ruszyliśmy powoli w powrotną drogę.
              Po drodze spotkaliśmy sanie, wiozące dwóch naszych rannych piechurów. Okazało się, że mimo tak dużego ognia z różnej broni i tej pierońskiej szarży, mieliśmy zaledwie 5 rannych. „Nie taki diabeł straszny, jak go malują” powiedział nasz dowódca plutonu, wachmistrz „Łęk”.
             Powoli dojechaliśmy do naszych kwater. Zdjęto mnie z konia i odprowadzono do szpitala. Moja siostra natychmiast się mną zajęła i powiadomiła Mamę, która przybiegła do szpitala. Masaże i kompresy poprawiły mój stan na tyle, że mogłem coraz lepiej poruszać głową i odczuwałem coraz mniejszy ból. Nie wiedziałem wtedy, że miałem uszkodzony kręgosłup. Jeśli mogłem kręcić głową, to znaczy, że wszystko w porządku. Rentgena nie mieliśmy. O uszkodzonym kręgosłupie dowiedziałem się wiele lat później.
              Dowiedziawszy się o moim wypadku, Ojciec po powrocie z pola walki natychmiast się u mnie zjawił. Przyszli też koledzy i opowiadali o naszym zwycięstwie nad doborowymi jednostkami niemieckimi.
             Jak wcześniej wspomniałem, poprzednio żołnierze szwadronu wzięli do niewoli dwóch rannych Niemców. Decyzją dowódcy Zgrupowania odesłano ich do Włodzimierza. Wiozła ich nasza sanitariuszka, którą we Włodzimierzu przyjęto bardzo dobrze. Wręczono jej list do naszego dowódcy z podziękowaniem i propozycją wspólnej walki przeciw Sowietom. List znalazł się w koszu.
              Mój pobyt w szpitalu trwał zaledwie cztery dni. Wyszedłem na tyle sprawny, że mogłem pełnić podstawowe obowiązki. Po powrocie otrzymałem nowego konia. Poprzedni został zlikwidowany i skonsumowany. Mój nowy koń był czarny jak poprzedni, miał gwiazdkę na czole i skarpetkę na przedniej prawej nodze. Podobał mi się bardzo. Ja jemu również musiałem się spodobać, bo przyjął mnie bez żadnych fanaberii, choć podczas mycia ugryzł myjącego go ułana, a drugiego chciał kopnąć. Nazwałem go Gieryngiem, bo był trochę gruby. Przed wzajemnym poznaniem dałem mu kostkę cukru i głaskałem po szyi. Wyszczotkowałem mu grzywę i ogon. Przyniosłem mu karmę, owies z sieczką, do której wrzuciłem mój podrobiony fasowany chleb. Pierwsze lody zostały przełamane.
             To był dobry koń. Jego dużą zasługą było to, że wyszedłem z życiem, choć okropnie poturbowany podczas ucieczki rosyjskich koni 54 Pułku Gwardii w nocy pod Zamłyniem. Z moim koniem zaprzyjaźnił się również Icek, który także przynosił mu różne smakołyki. To on wpadł na pomysł karmienia go marchewką. Ten smakołyk koń bardzo polubił. Zawsze obwąchiwał i penetrował nasze kieszenie w poszukiwaniu marchewki, sam ją sobie wyjmował po znalezieniu i z zadowoleniem chrupał. Miał bardzo delikatny chód. Jak mówił mój kolega Jasiu usypiający. Faktycznie, parę razy zasnąłem w siodle. Gdy tylko zaczynałem się pochylać a groziło to upadkiem, budził mnie, podnosząc szybko głowę i parskając. Za to go pokochałem. Został zabity w Zamłyniu, kiedy wierzganiem, kwiczeniem i kopaniem bronił mnie przed stratowaniem. Gdyby mnie nie zasłaniał, kule, które go ugodziły, ugodziłyby mnie. Działania wojenne Niemców przeciw naszej Dywizji zaczęły się coraz bardziej nasilać. Nie było dnia, aby jakaś nasza jednostka nie toczyła boju. Ponieważ na teren działalności naszej Dywizji weszły jednostki partyzantki sowieckiej, powstała konieczność nawiązania z nimi kontaktów w celu wspólnej walki z Niemcami.
              17 lutego dowódca naszej Dywizji nawiązał kontakt z zastępcą zgrupowania sowieckiego majorem Fiodorowem, a następnie z pułkownikiem Bojanowem. Ustalili oni sposób kontaktów, pomocy oraz wyznaczyli odcinki terenu bronionego przez poszczególne zgrupowania. Nasza Dywizja uzyskała pomoc w zaopatrzeniu w amunicję, szczególnie do broni niemieckiej oraz lekkiej broni maszynowej produkcji sowieckiej. Ustalono znaki rozpoznawcze. Od tej chwili żołnierze naszych oddziałów nosili na lewym ramieniu opaski biało czerwone z literami W.P. Rosjanie nosili opaski czerwone. Wspólne walki z tym zgrupowaniem trwały do kwietnia, kiedy to Rosjanie opuścili teren Wołynia i przeprawili się przez Bug. Przeprawę zorganizowały i zabezpieczały nasze oddziały. Jednostki te walczyły na terenach Lubelszczyzny w Lasach Janowskich wspólnie z jednostkami polskimi, a później samodzielnie aż do wyzwolenia tych ziem. Nie doczekał tej chwili major Fiodorow, zginął w boju 19 marca. Działania zbrojne coraz bardziej nasilały się w rejonie Kowla, do którego zbliżały się oddziały sowieckie Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka Rokossowskiego. Nasz rejon Włodzimierski miał chwilę oddechu. Szwadron pełnił funkcję ochrony sztabu Zgrupowania, rozpoznania i kurierską. Jednym z oddziałów, którego przemarsz z naszej bazy do bazy zgrupowania Gromada we wsi Osa pod Kowlem ochranialiśmy, była Kompania Warszawska, późniejsza kompania saperów naszej Dywizji. Jej trzon osobowy stanowiła młodzież studencka. Dowodzili nią oficerowie zawodowi. Doświadczona w walce, dobrze uzbrojona, natychmiast po wejściu na nasz teren wzięła udział w zwycięskim boju w rejonie Uściługa z żandarmerią niemiecką i własowcami (były to oddziały, stworzone przez Niemców z wziętych do niewoli żołnierzy sowieckich). Po latach, podczas uroczystości weselnych mojego syna, spotkałem członka tej Kompanii. Był to nieżyjący wujek żony mojego syna Kazimierz Julien, zamieszkały w Warszawie, były członek pocztu sztandarowego. W trakcie wspólnej kolacji rozpoznał mojego Ojca.
             Przy przeprowadzeniu tej Kompanii nie mieliśmy żadnych trudności. Poznaliśmy wspaniałych ludzi, którzy zasłynęli dwukrotną budową mostu na rzece Turii. Druga budowa odbywała się pod silnym ostrzałem artylerii niemieckiej oraz broni maszynowej. Przez ten most przeszły oddziały regularnej armii Frontu Ukraińskiego - 54 i 56 Pułk Gwardii. Zasługą Kompanii była także budowa kładki przez rzekę Prypeć pod huraganowym ogniem Niemców i Sowietów.
             Po powrocie do Bielina czekało na nas następne zadanie - przejście przez linię frontu i dotarcie do Sztabu Armii Frontu Ukraińskiego. Odbyło się to w dniach 20 - 21 marca. Celem tej akcji było ubezpieczenie osoby Szefa Sztabu naszej Dywizji, majora „Żegoty”, który przekazał stronie sowieckiej informacje o działaniach jednostek niemieckich, ich liczebnym wzroście, a także o nasileniu działań lotniczych. Najważniejszym celem tej wizyty było ustalenie wspólnych działań naszej Dywizji, partyzanckich jednostek sowieckich oraz regularnych jednostek Armii Sowieckiej 54 i 56 Pułków Kawalerii Gwardii.
             Przejście przez linię frontu zabezpieczali Sowieci. Sowieci podziwiali prezencję Szwadronu, jego wyszkolenie, i uzbrojenie. Podobno wstępne ustalenia przebiegły pomyślnie, a Sowieci przekazali nam sporą ilość amunicji. Powrót również był udany. Najgorsza była pogoda. Zaczął padać deszcz ze śniegiem, co przy dużym wietrze i mrozie powodowało zamarzanie naszych ubrań i szybkie zmęczenie a do przejechania mieliśmy ponad 60 km. Jednak przejechaliśmy szczęśliwie, bez żadnych utarczek, ale bardzo zmęczeni i zmarznięci. Do Bielina dotarliśmy późno w nocy. Radość sprawiła nam czekająca na nas drużyna gospodarcza pod dowództwem mojej mamy, podająca nam gorący rosół jeszcze, kiedy siedzieliśmy w siodłach. Mój Icek latał jak w ukropie nosząc manierki z gorącym rosołem. Wszyscy też chcieli wiedzieć, co, jak, kto nas przyjął, co nam dali do jedzenia. Nastąpiło oficjalne powitanie Szwadronu przez nowego dowódcę, kapitana „Gardę” Kazimierza Rzaniaka i sztab (poprzedni dowódca został zdjęty za niefortunne decyzje). Ojciec popisał się paradą szwadronu oraz swoim finezyjnym władaniem szablą przy wydawaniu komend i salutowaniu.
             Po nakarmieniu i oporządzeniu koni poszliśmy spać. Obudziłem się z wysoką gorączką. Jakoś wypadki i choroby dopadały mnie trochę za często. Znalazłem się znowu w szpitalu. Obłożono mnie bańkami. Siostra, brat i Matka byli częstymi gośćmi przy moim łóżku. Powoli dochodziłem do zdrowia.
              Szwadron nie chorował, ale odpoczywał. Na przedpolach Włodzimierza rozegrała się bitwa. Ze strony niemieckiej atakowały moździerzami i bronią maszynową dwie kompanie. Niemcom towarzyszyły dwie kompanie węgierskie, które miały za zadanie ubezpieczanie Niemców. Scenariusz obrony przyjęty przez nasze oddziały był podobny do scenariusza z poprzedniej bitwy pod Włodzimierzem kontratak. Jednak siły niemieckie były większe i miały doświadczenie z poprzedniej porażki. Użyto również samochodów pancernych. I znowu dzięki szarży szwadronu, później spieszeniu i zaatakowaniu formacji niemieckich od tyłu rozbito ten atak. Niemcy zaczęli chaotycznie ostrzeliwać z granatników domniemane stanowiska naszych ułanów, nie wiedząc o tym, że na to ostrzeliwane miejsce wjechały ich samochody pancerne. To zdarzenie było bardzo korzystne dla naszych oddziałów.
              Broń pancerna pod gradem własnych pocisków musiała być wycofana, a piechota niemiecka musiała uciekać, pozostawiając na polu 32 zabitych. Węgrzy zaczęli atakować, lecz po pewnym czasie również się wycofali, nie mieli, kogo osłaniać, a sami nie chcieli prowadzić ataku. Zwolnili wziętych do niewoli naszych żołnierzy i oddali im broń.
             Bój pod Kapitułką, oprócz zwycięstwa przyniósł naszym oddziałom duże ofiary 7 zabitych i 5 rannych. Jedną z ofiar był nasz dowódca szwadronu, porucznik „Jarosław”, ciężko ranny w szarży. Rana była poważna, wykluczyła go z dowodzenia i walki. Dowództwo przejął chorąży „Ryś” - mój Ojciec. Tak oto tragicznie zakończyła się kariera porucznika Longina Dąbek - Dębickiego w naszym szwadronie, została po nim tylko nazwa szwadronu „ Jarosława”. Jego pseudonim przypisano do naszego szwadronu, mimo, że dowodził niecałe dwa miesiące. Było mi przykro, że szwadron, którego twórcą był i którym dowodził do chwili rozwiązania mój Ojciec, nie nosił nazwy „Rysia”. Ale wtedy nazwy nadawano w 27 Dywizji od pseudonimów oficerów, a nie podoficerów i chorążych. Moje późniejsze próby zmiany nazwy szwadronu nie przyniosły rezultatu. Kuracja przebiegała pomyślnie. W ciągu tygodnia wypisano mnie ze szpitala. Pełniłem czynności pomocnicze w kancelarii Dowódcy Zgrupowania, następnie zostałem szwadronu. przeniesiony do służby wartowniczej. Ze względu na stan zdrowia nie brałem udziału w działaniach
              Demczuk c.d do nr.32
              Cz.5
              Nowym sukcesem naszych oddziałów było wzięcie do niewoli plutonu niemieckiego wraz z dowódcą. Pluton liczył 72 żołnierzy. Miałem przyjemność pełnić wartę przy stodole, w której przebywali. Było wielką satysfakcją widzieć tych butnych Szwabów pokornych jak baranki. Pluton został we Włodzimierzu wymieniony na 450 polskich więźniów, złapanych na ulicach przez patrole SS.
             Więźniowie byli torturowani w celu uzyskania informacji, kto pomaga bandytom (tak Niemcy nazywali naszą Dywizję). Człowiekiem, który doprowadził do tej wymiany, był proboszcz Kościoła Farnego, ksiądz Infułat Stanisław Kobyłecki. Mój proboszcz u niego służyłem do mszy, był naszym spowiednikiem, należeliśmy do jego parafii. Jego credo pomoc dla potrzebujących. Wszystko, co miał, oddawał głodującym i ubogim. Ta maksyma najwyraźniej nie podobała się niektórym hierarchom kościelnym. Mimo wykształcenia, mimo ofiarnej pracy w Kurii Biskupiej w Olsztynie jako Kanclerz nie awansował wyżej. Zmarł w 1987 roku w Rychnowie.
              Jego inicjatywa wymiany jeńców na niewolników była bardzo niebezpieczna - biorąc pod uwagę porażki, jakie Niemcy ponosili mimo przewagi w ludziach, technice i uzbrojeniu. Jednak ksiądz Kobyłecki przekonał naszych dowódców, a także Komendę Niemiecką Garnizonu Włodzimierza, nawet tych z SS. Doszło do ugody. Nasz szwadron konwojował ten pluton do samego Włodzimierza, gdzie został przekazany żandarmerii niemieckiej, z honorami wojskowymi z obu stron. Dowódca szwadronu (Ojciec) przekazał raport stanu osobowego plutonu, a major niemiecki pismo dziękczynne Dowódcy Garnizonu Włodzimierza. Więźniów we Włodzimierzu zwolniono.
              Pod koniec marca, zgodnie z porozumieniem ze stroną sowiecką, nastąpiło przemieszczenie oddziałów „Gromady” bliżej Włodzimierza. Opuszczone tereny zajęły formacje partyzantki sowieckiej i formacje 16 Dywizji Gwardii.
             Jednym z dowódców sowieckich, który bardzo dużo pomagał naszej Dywizji, był zastępca dowódcy 16 Dywizji Gwardii, pułkownik Kobylański. Przystojny mężczyzna, doński Kozak w pięknym burnusie (czarnej filcowej pelerynie).Maskotką jego i całej dywizji była jego córka. Miała 12 lat i była ciągle z nim. Matka, która była lekarzem w tej dywizji, zginęła podczas nalotu. Pułkownik polubił mojego Ojca, z którym spotkał się kilkakrotnie. Podziwiał całą naszą rodzinę, która jak mówił poświęciła się dla wyzwolenia Ojczyzny. Nie bacząc na niebezpieczeństwo, brud, wszy, głód i śmierć. Był lubiany przez swoich żołnierzy i darzony szacunkiem przez naszych. To on dla lepszej współpracy wysłał telegrafistów do dowództw naszych zgrupowań. Polecił przekazać naszym oddziałom broń niemiecką, zdobytą przez jego pułki. Dobry człowiek i dobry dowódca. A zginął od jednej serii niemieckiej razem ze swoją córką, którą wiózł przed sobą na koniu.
             Skoncentrowanie naszych oddziałów na mniejszym terenie było skutkiem coraz cięższych i częstszych ataków niemieckich, mających na celu oczyszczenie tyłów swojej linii frontu. Niemcy używali przeciw nam, partyzantce sowieckiej i jednostkom wojskowym Armii Sowieckiej coraz potężniejszych formacji zbrojnych, wyposażonych w ciężką artylerię, broń pancerną i lotnictwo. Samoloty niemieckie bez przerwy zaczęły obrzucać nasze stanowiska bombami i ostrzeliwać je. Artyleria dalekosiężna systematycznie, z niemiecką precyzją, ostrzeliwała wioski, zajmowane przez nasze oddziały. Oddziały niemieckie coraz szczelniej zamykały pierścień okrążenia.
             Należy w tym miejscu podkreślić, że oddziały węgierskie sprzyjały naszym działaniom. Jak tylko mogły, unikały walki, a także często pomagały lub osłaniały w dalszej walce nasze szpitale. Kontakt z Węgrami naszych łączników owocował dostawami broni, a szczególnie amunicji zwłaszcza w ostatniej fazie walk, gdy nasze oddziały przebijały się przez front i rzekę Bug. Pomoc ta była nieoceniona, szczególnie dla pojedynczych rozproszonych oddziałów.
             Z chwilą rozpoczęcia akcji oczyszczającej i działań jednostek partyzantki sowieckiej, jednostki UPA mające swoje bazy na terenie Wołynia zdemobilizowały się lub uciekły na południe, w rejony Małopolski.
              Szwadron nasz został w tym czasie odkomenderowany do dyspozycji dowódcy Zgrupowania, kapitana „Gardy”. Otrzymał zadanie pomocy i ubezpieczenia przenoszonego do miejscowości Torówki szpitala dywizyjnego. Nasz pluton wykonywał zadanie pomocnicze, łącznościowe. Byłem w drużynie kurierskiej. Bez względu na porę dnia i pogodę oraz stan zagrożenia przewoziliśmy meldunki do poszczególnych kompanii i batalionów od dowódcy zgrupowania naszego i innych. Takie samo zadanie miał w tym czasie drugi szwadron 21 Pułku Ułanów, podlegający dowódcy „Gromady”.
              Pogoda tymczasem stawała się coraz bardziej przykra. Zaczęła się wiosna: na zmianę śnieg i deszcz, słońce i zamiecie. Coraz trudniej było się poruszać po terenie, szczególnie grzęznącymi w błocie wozami. My na koniach jakoś dawaliśmy sobie radę. Ja nadal odczuwałem objawy chorobowe, ale nie meldowałem o tym dowódcy. Jednak kaszel nasilał się. Gorączka również. Obecnie powiedziano by nawrót grypy. Ale wtedy, kto tak myślał. Leczyliśmy się sami. Niedospani, zmęczeni, niedojedzeni, niedomyci, zawszeni. Wszy były wszędzie, w każdej kwaterze i w każdej stodole. To wszystko odbijało się na naszym zdrowiu. Nie było czasu, by odpocząć, wykąpać się, dokonać odwszenia. Nie było lekarstw. Pomagaliśmy sobie wzajemnie, nacierając się samogonem, którego nie brakowało, nad jego produkcją czuwała nasza drużyna gospodarcza.
             W kwietniu rozpoczęła się ofensywa niemiecka na nasze oddziały. Naloty przynosiły duże straty głównie w sprzęcie, tabor, konie, budynki. Dowództwo wydało rozkaz stworzenia obrony przeciwlotniczej. Nasza trójka zbudowała kołowrót. Był to słup, na którym poziomo zamocowaliśmy obracające się koło. Na kole zamontowaliśmy nasz ręczny karabin maszynowy. Można było z niego strzelać w każdym kierunku. Nasz pomysł podchwycili inni. Otrzymaliśmy pochwałę w rozkazie dziennym dowódcy. Efekt całej naszej obrony był taki, że samoloty latające nad samymi naszymi głowami ostrzeliwując i zrzucając bomby, z obawy, a może z powodu skuteczności ognia naszej obrony, zaczęły latać o wiele wyżej. Celność ich ognia i bombardowania znacznie spadła. Naloty były jednak coraz częstsze i dokuczliwsze. 5 kwietnia nalot spowodował duży pożar w naszych kwaterach. Zagrożony był także oddział szpitala. Cały nasz szwadron pomagał w gaszeniu, ratowaniu rannych i sprzętu medycznego oraz w przenoszeniu szpitala do innych zabudowań.
              Następnego dnia otrzymaliśmy rozkaz ubezpieczenia przemarszu sowieckich oddziałów partyzanckich generałów Karasiowa i Kuroczenki w drodze do przeprawy na Bugu. Tam nasi saperzy zbudowali most, przez który przeszły sowieckie oddziały.
              Ubezpieczenie trwało dwa dni. W tym czasie nasz teren obrony opuściły oddziały partyzanckie generała Fiodorowa. Nastąpiła nowa reorganizacja naszej obrony. Nasze siły znacznie się uszczupliły. Poinformowano nas, że ruchy oddziałów sowieckich były konieczne ze względu na mającą się zacząć ofensywę Frontu Ukraińskiego. Jednak ofensywa ta nie nastąpiła.
              Z 8 na 9 kwietnia nasz szwadron otrzymał zadanie ubezpieczenia zrzutowiska lotniczego pod Władynopolem. Zrzutu dokonał tylko jeden samolot. Spadło kilka zasobników z bronią, amunicją, jedną radiostacją, trochę mundurów i medykamentów. Nie było tego zbyt dużo. Jak się później dowiedzieliśmy, samoloty angielskie nie dostały zezwolenia na lądowanie na terenach wyzwolonych przez Sowietów, a lot z Włoch był bardzo trudny i kosztowny ze względu na dużą odległość. Wylatujące eskadry ponosiły duże straty. Powróciliśmy z wykonanego zadania. Był dzień Święta Wielkanocnego. Nie zdążyliśmy się rozlokować i skonsumować wielkanocnego posiłku, gdy nastąpił nalot. Dwa Sztukasy z broni maszynowej poświęciły nam potrawy i bombami okrasiły święto.
             Natychmiast przystąpiliśmy do obrony z doskonałym skutkiem. Jeden z samolotów został zestrzelony, drugi wzbił się wyżej, pokręcił się trochę i odleciał nie strzelając. Kto zestrzelił wrogi samolot nie wiadomo. Każdy celowniczy sobie przypisywał ten zaszczyt. Na polecenie Ojca wskoczyliśmy na konie z zadaniem dotarcia do zestrzelonego samolotu. Chodziło o wymontowanie karabinu maszynowego. Jednak już na miejscu stwierdziliśmy, że karabin nie nadaje się do użytku. Został zniszczony podczas wybuchu po upadku samolotu. Jednak już sam fakt zestrzelenia poprawił nam humory. Mogliśmy trochę odpocząć, dobrze się najeść i pójść spać - nie wiedząc, że ten niewielki atak lotniczy przyniósł jednak straty w ludziach. Bomby zabiły kilku cywilów, ukrytych w schronie ziemnym, zburzyły kilka zabudowań - w tym budynek zajmowany przez dowództwo Zgrupowania. Podczas gdy my odpoczywaliśmy, nasze oddziały odpierały ataki niemieckie od strony Uściługa i Lubomla.
              10 kwietnia nastąpiło wspólne kontrnatarcie naszych oddziałów i partyzantów sowieckich generała Fiodorowa i pułkownika Romanienki. Bitwy toczyły się ze zmiennym szczęściem. W niektórych miejscach Niemców wyparto, w innych musiano pod naporem niemieckiego ognia artyleryjskiego i broni pancernej wycofać się na nowe pozycje obronne. Przyczyną tego był brak obiecanej przez Sowietów pomocy artyleryjskiej. My oprócz częstych nalotów nie mieliśmy starć z wrogiem. Przygotowywaliśmy się do wspólnego z regularną armią Frontu Ukraińskiego ataku na Włodzimierz.
             Rozkaz przyszedł nagle. 12 kwietnia otrzymaliśmy zadanie bojowe. Wspólnie z 56 Pułkiem Kawalerii Gwardii, piechotą i artylerią zajęliśmy stanowiska do ataku. Sowiecki major dowodzący grupą 24 artylerii i piechoty zlekceważył uwagi kapitana „Gardy”, by zabezpieczyć drogę do Uściługa. Zlekceważenie tej sugestii zemściło się boleśnie. Gdy razem z Sowietami zaczęliśmy z powodzeniem wdzierać się na przedmieścia Włodzimierza, nastąpił atak niemieckiej formacji pancerno-motorowej od strony Uściługa, prosto na odkryty bok stanowisk piechoty i artylerii sowieckiej. Artyleria została rozbita, wybito piechurów. Widząc, co się stało, nasz dowódca dał rozkaz do odwrotu. Razem z kawalerzystami sowieckimi wycofaliśmy się z Włodzimierza, zajmując stanowiska obronne na skraju miasta. Armijna artyleria dalekosiężna wsparła nas w obronie. Kontrnatarcie niemieckie zostało powstrzymane. Niemcy wycofali się do Włodzimierza. Pozwoliło to na spokojne wycofanie się z przedpola miasta. Jednak straty w sowieckiej piechocie i artylerii były bardzo duże. Pułkownik Kobylański, zastępca dowódcy 16 Dywizji Kawalerii Gwardii, podziękował naszemu dowódcy, kapitanowi „Gardzie”, za postawę naszych oddziałów i udzielenie pomocy wycofującym się oddziałom sowieckim. Sprawca tej porażki, dowodzący major zginął.
              14 kwietnia nastąpiło wycofanie się naszych oddziałów w kierunku rzeki Bug, w rejon bagienny, w okolice wsi Stężarzyce – Pisarzowa Wola. Nasz szwadron, wraz ze sztabem naszego Zgrupowania, zajął rejon Kolonii Strzeleckiej. Powoli wszystkie oddziały wycofały się w tym kierunku, walcząc z nacierającymi oddziałami 130 Dywizji Piechoty Niemieckiej.
              Walki obronne naszych oddziałów były tak skuteczne, że rozbito całkowicie dwie kompanie niemieckie, a trzecia widząc owoce tej klęski sama uciekła z pola walki. Odetchnęliśmy trochę. Nawet lotnictwo niemieckie przeniosło swoje naloty w inny rejon walk. Całe formacje samolotów atakowały oddziały Zgrupowania „Gromady” i stanowiska wojsk sowieckich.
              Obrona naszego rejonu stawała się coraz trudniejsza. Braki amunicji mocno dawały się we znaki. Oddziały niemieckie całkowicie okrążyły naszą dywizję oraz 8 sowieckich batalionów partyzanckich, a także dwa pułki kawaleryjskie 54 i 56 Gwardii.
             W nocy 17 kwietnia dowództwa oddziałów polskich i sowieckich uzgodniły wspólną akcję przerwania okrążenia i przebicia się na stronę sowiecką. Zaczęto przygotowywać operację.
              Wycofując się z poprzednich stanowisk obronnych, nasze oddziały po przejściu rzeki zniszczyły mosty. Wstrzymało to natarcie niemieckiej broni pancernej. Grząski grunt w okolicach rzek nie pozwolił na żadne manewry ciężkiego sprzętu. A siła naszego ognia nie pozwoliła piechocie niemieckiej na złamanie naszego oporu.
              Stanowiska obronne naszego plutonu i kompanii „Piotrusia” zostały ulokowane nieopodal 300 - metrowej grobli, biegnącej przez bagienny teren, oraz zniszczonego drewnianego mostu. Wymościliśmy stanowiska gałęziami i na nich leżeliśmy. Takie usytuowanie linii obronnej okazało się bardzo skuteczne. Pociski artyleryjskie, granaty oraz bomby zrzucane przez samoloty wybuchały najczęściej pod skorupą pokrycia bagiennego. Groblę utrzymaliśmy przez dwa dni, mimo ciągłych nalotów (średnio, co trzy godziny), mimo ciągłego ostrzału artyleryjskiego i z broni pancernej. Ostrzał trwał również w nocy. Nie ruszyliśmy się z miejsca. Nie pozwoliliśmy na odbudowę mostu przez własowców. Wszystkie ataki odparto.
              Nasze trójka miała dobrą osłonę zwalonych drzew. Niedaleko przebiegał rów wypełniony wodą, którym dostarczano nam żywność i amunicję. Ze wspomnianych przeze mnie wcześniej powodów zdrowotnych takie leżenie na krzakach obok bulgocącej wody, w gejzerach błota wyrzucanego podczas wybuchów, przy braku ciepłej żywności, nie było dla mnie przyjemne. Tym bardziej, że i nocą pozostawaliśmy na naszym stanowisku, bo nie miał nas, kto zmienić. Dopiero następnego dnia rano dokonano zmiany. Otrzymaliśmy zadanie ponownego przeniesienia szpitala dywizyjnego w inny rejon. Grobli broniono jeszcze przez dobę. Nie mogąc pokonać naszej obrony, Niemcy uderzyli na oddziały sowieckie. Zepchnęli Sowietów z linii obrony i tym samym dostali się na nasze tyły. Wtedy też zakończyła się obrona grobli. Musieliśmy się wycofać, rozbijając otaczające nas oddziały niemieckie. Dotarliśmy do Lasów Mosurskich w rejonie Ziemlicy i Stężarzyc.

Ułan Wołyński nr 38. Rok 2009
WSPOMNIENIE O STARSZYM WACHMISTRZU ANTONIM KRZYWINIE
Włodzimierz Krzywina